Exorfinen zijn eiwitten in voeding die tot de opioïden behoren. Een ‘opioïde’ is een morfineachtige stof. Ons lichaam maakt ze zelf aan in de vorm van bijvoorbeeld de neurotransmitter endorfine, maar we krijgen ze ook binnen via de voeding. Exorfinen vind je in:

• Granen (gluten)
• Zuivel (caseïne)
• Soja (sojamorfine)
• Spinazie (rubiscolin)
• Micro-organismen (schimmels)

Exorfinen worden in de darmen afgebroken met behulp van het DPP-IV enzym. Wanneer er niet voldoende van deze enzymen aanwezig zijn dan zullen de exorfinen hechten aan de receptoren van het endorfinesysteem. Om te begrijpen hoe exorfinen invloed hebben op gelukshormonen is het noodzakelijk om te snappen wat endorfinen en hoe endorfinereceptoren werken.

Endorfine heeft meer dan 100 functies waaronder de aanmaak van andere neurotransmittes zoals dopamine (beloning / motivatie) en melatonine (waak-slaapritme) kan sturen. Daarnaast werkt endorfine samen met de neurotransmitters GABA (rust) en oxytocine (knuffelhormoon). Maar dit wordt pas in werking gezet wanneer de receptoren endorfine vangen en verwerken. En daar zit vaak het probleem bij een disbalans van het endorfinesysteem. De receptoren zijn aan het ‘staken’ door overbelasting.

Exorfinen hechten net zoals endorfine aan receptoren. Deze receptoren hebben een maximale capaciteit. Ze kunnen overbelast raken wanneer er voor een langere periode meer exorfinen/endorfine in het lichaam zijn dan het endorfinesysteem door middel van receptoren kan verwerken. Bij een te lange tijd van overschot gaan de receptoren in een soort ‘staking’ en trekken zich terug. Ze doen dit omdat ze anders kapot gaan. Dit heet endorfineresistentie. Ze kunnen pas herstellen wanneer de toevoer van endorfine/exorfinen wordt verlaagd. Op dat moment krijg je niet de beloning die je verwacht te krijgen en ga je juist op zoek naar meer endorfine of exorfinen. Dat is de reden waarom je in de vicieuze cirkel blijft hangen. Dit komt doordat ze de gelukshormonen niet meer activeren. Zo hebben exorfinen dus een negatieve invloed op de neurotransmitters wat onder andere jouw gelukshormonen zijn.

Lees hier meer over endorfineresistentie

De voedingsmiddelen die exorfinen bevatten, worden veel geconsumeerd in ons westerse eetpatroon. Bovendien maakt het verslavende karakter het moeilijk om ze te laten staan. In de eerste drie weken kan een stemmetje in je hoofd je gek maken met vragen als: “Mag ik dan helemaal niets lekkers meer eten?”. Na drie weken zul je echter merken dat je trek in deze voedingsmiddelen aanzienlijk is afgenomen. Caryofylleen kan eventueel helpen bij het verminderen van de ‘zoete trek’. Hier zijn een aantal tips om exorfinen te vervangen:

• Granen: probeer granen zoveel mogelijk te beperken. In plaats van brood kun je kiezen voor kokoskwark, een omelet of groenten. Als je toch eens in de drie dagen brood wilt eten, kies dan voor desembrood van de bakker, of maak zelf glutenvrij brood. De bakker voegt geen extra ingrediënten toe, in tegenstelling tot de supermarkt.
• A2 zuivel: kies voor A2 zuivel in plaats van A1 zuivel. A2 zuivel bevat 80% minder exorfinen dan A1 zuivel. Wat is A2 zuivel? Dit is zuivel van de zogenoemde ‘oerkoeien’, rassen die niet doorgefokt zijn. Merken die A2 zuivel verkopen zijn Zuiver Zuivel en Weerribben Zuivel. Je kunt ook kiezen voor geitenmelk of kokosyoghurt.
• Pasta en rijst: in rijst zitten geen exofinen en zilvervlies of basmati rijst is helemaal oke. Wel is het goed om het met mate te eten en het zoms te vervangen door bloemkoolrijst en courgettini.
• Cracks en rijstwafels: vervang deze door boekweit- of kastanjecrackers, bijvoorbeeld Kari crackers.
• Toastjes: gebruik komkommerschijfjes in plaats van toastjes.
• Koekjes, repen, sultana’s: vervang deze door gedroogd fruit, noten, dadels en vijgen.

Het DPP4 enzym in de darmen remt exorfinen uit voeding. Wanneer je je gelukshormonen meer in balans wilt brengen is het verstandig om rekening te houden met dit enzym. Je kunt dit enzym aanvullen doormiddel van supplementatie, maar als het enzym door andere invloeden wordt verlaagd dan is dit als water naar de zee dragen. Daarom is het belangrijk om te weten wat het DPP4 enzym remt:

• Smaakversterker E621 (MSG, glutamaat)
• Zware metalen
• Fluor
• Pesticiden
• Chitosan (antibacterie in deodorants, wasverzachter)
• Statines / antibiotica
• HPV vaccins
• Antidiabetica
• Groene thee

Tegenwoordig bestaan er onderzoeken waarbij de gevoeligheid voor exorfinen aangetoond kan worden. Deze onderzoeken kunnen een bevestiging bieden. Echter, je kunt ook zelf een test doen door drie weken exorfinevrij te eten. Je zult waarschijnlijk merken dat het veel lastiger is om exorfinen te laten staan dan bijvoorbeeld groenten. Begin na drie weken weer met het consumeren van exorfinen en ervaar of je merkt dat je een korter lontje hebt, last hebt van stemmingswisselingen of problemen in de waarneming. Dit kan vaak al genoeg zeggen, en een onderzoek is niet per se nodig, tenzij je graag een stok achter de deur wilt hebben.

Het blijkt dat onze darmen meer zijn dan alleen interne voedselverwerkers; ze kunnen ook onze stemming beïnvloeden! Wie had gedacht dat gluten, zuivel, soja en spinazie stiekeme smokkelaars van exorfinen zijn, die zich bemoeien met onze gelukshormonen? Nu je dit weet, is het misschien tijd voor een kleine ‘exorfine-vakantie’ van drie weken. Kijk wat er gebeurt. Misschien ontdek je wel dat minder van deze stoffen je niet alleen fysiek maar ook mentaal lichter laat voelen. Merk je een positief verschil? Dan is het wellicht wijs om deze pauze te verlengen, vooral tijdens kritieke perioden zoals het afbouwen van antidepressiva, het geven van borstvoeding, burn-out, ADHD of bij een disbalans van het ECS systeem. Experimenteer en ontdek hoe jouw lichaam en geest reageren; misschien word je wel verrast door een extra dosis vreugde in je stap!

• Endorfineresistentie: wat is het en wat zijn de oorzaken?
• Waarom GABA receptorgevoeligheid verhogen, duurzamer is dan GABA suppleren
• Het ECS systeem: de maestro achter onze gezondheid en welzijn
• Wat is Caryofylleen, het stofje dat het ECS systeem ondersteunt?
• De 13 meest gestelde vragen over caryofylleen
• Caryofylleen: fytonutriënt dat wél tijdens afbouwen van anti-depressiva mag worden gebruikt!

• Lucas Flamend. Het endorfine herstelplan. Integrale epigenetica in de praktijk – het endocannabinoïde systeem, Editie 2024, derde druk september 2023
• BrainQ master voor natuurgeneeskundig therapeuten, Dorothé Lueb, 2022 – 2023
• Brudnak M.A., Enzyme-based therapy for autism spectrum disorders – Is it worth another look?, Medical Hypotheses (2002) 58(5), 422-428.
• Previc FH, The Dopaminergic Mind in Human Evolution, Cambridge University Press 2009, pp 75-97.
• Giuseppe Fanciullia et al. Gluten exorphin B5 stimulates prolactin secretion through opioid receptors located outside the blood-brain barrier. Life Sciences 76 (2005) 1713–1719.
• Philippa Ellwood et al. Do fast foods cause asthma, rhinoconjunctivitis and eczema? Global findings from the International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC) Phase Three. Thorax doi:10.1136/thoraxjnl-2012-202285.
• Wiley MD. Et al. Kappa-opioid system regulates the long-lasting behavioral adaptations induced by early-life exposure to methylphenidate.Neuropsychopharmacology. 2009 Apr;34(5):1339-50. doi: 10.1038/npp.2008.188. Epub 2008 Oct 15.
• Baldock, PA. et al. Endorphins regulate bone homeostasis by actions through dynorphin. Volume 42, Supplement 1 , Pages S43-S44, March 2008.
• Ribeiro SC. Et al. Interface of physical and emotional stressregulation through the endogenous opioid system and mu-opioid receptors.ProgNeuropsychopharmacolBiol Psychiatry. 2005